Video Oyunları Sanat Mıdır?

“Video oyunları sanat mıdır?” sorusu çok uzun zamandır hem oyun dünyasının içinden hem de dışından insanlarla tartışıldı. Benim bu yazıyı yazmamdaki amaç da kesinlikle net bir yargı ortaya koymak değil; farklı bir bakış açısı kazandırmak, okuyucuya bir şeyler katmak. Ben uzun yıllardır süre gelen bu tartışmayı sadece “evet sanattır” veya “hayır sanat değildir” cevaplarının dışına çıkartmaya çalışacağım. Çünkü bence oyunlar hem sanattır hem de sanat değildir. Oyunlar birer sanat galerisidir. Gelin, size bunu biraz açayım.

Oyunlar Total Bir İştir

Bu soru her ne kadar sadece oyunları kapsıyormuş gibi gözükse de aslında durum böyle değil. “Video Oyunları sanat mıdır?” sorusunu sorduğunuzda sanatın derinliklerine inmek ve diğer sektörlerle karşılaştırma yapmak zorundasınız. Mesela, resim çizmek sanat mıdır? Elbette ki. Peki herkesin çizebileceği bir çöp adam sanat mıdır? Elbette ki hayır. Bu durum sanatın bütün dallarında geçerlidir. Aynı örneği oyuna uyarlayacak olursak: Gris oyununa sanat, fakat Pong’a sanat değil diyebilir miyiz? Maalesef hayır. Sanatsal oyun deyince akla gelen birkaç oyunu sıralayalım: Gris, Journey, Limbo, Little Nightmares, Ori… Bu oyunlar görsel dil bakımından oldukça kuvvetli oyunlar. Oynamak için değil, sadece bakmak için bile açabileceğiniz türden.

Peki bu durum bu saydığımız oyunları neden sanat yapamıyor? Şu yüzden: Bu oyunların her birinin içerisinde çalışan sanatçılar olsa da oyunlar total bir iştir. Tek bir parçasını görüp, o parça üzerinden total işe bir yargıda bulunmak hatalı olacaktır. Evet, bu oyunların içerisinde sanatsal işler vardır, ancak bir o kadar da sanat kabul edemeyeceğimiz unsurlar mevcuttur. Bunlar arasında yazılım ise en net olanıdır.

Ufak Bir Not

Okumaya devam etmeden önce bu tartışmada kafamıza şunu oturtmamız lazım: Oyunlar sanat değildir diyorsak bu oyunları aşağılamak anlamına gelmiyor. Zaten birazdan fark edeceksiniz, benim ortaya atacağım düşünce oyunlara sanat demekten daha üst bir düşünce.

Yazılım Araç mıdır?

Her ne kadar grafiksel ve hikayesel unsurlar göz önünde bulundurulduğunda oyunlara sanat dememiz gerekse de oyunlar sadece bu unsurlar üzerine kurulu değildir. Az önce söylediğim yazılım gibi faktörlerin bu total işe katkısından ötürü oyunlara saf bir sanat dememiz imkansız hale geliyor. Çünkü bir oyuna sanat derseniz otomatik olarak yazılımı da sanat haline getirmiş olursunuz; sonuçta dediğim gibi oyunlar bir bütündür. Bu arada şunu da eklemekte fayda var: Sanat yapma aracının sanata pek bir etkisi yoktur. Yazılım aracı üzerinde de sanat yapılabilir. Araç, sanatın sanat değerini değiştirmez. Ancak buradaki araç (yani yazılım) sanat üretmek için kullanılmıyor. Karakter A noktasından B noktasına gitsin, zıplayabilsin, atak yapabilsin vesaire diye kullanılıyor. Bu yüzden oyunları yapmaktaki bir araç olan yazılıma, sanatçının kalemidir veya tuvalidir gibi bir benzetmede bulunamıyoruz (yazılımın sanat olarak kullanıldığı bir örnek olarak sizlere bunu sunabilirim).

Şu anda tartışmamız şu durumda: Evet, oyunda sanat diyebileceğimiz unsurlar vardır, ama bir o kadar da sanat diyemeyeceğimiz faktörler vardır. İşte buradan yazımın en başında bahsettiğim yere atlıyoruz. Oyunlar birer sanat galerisidir.

Oyunlar Sanat Galerisidir

Sanat galerilerinde sanat eserleri olduğu kadar sanat eseri kabul edemeyeceğimiz şeyler de vardır: duvarlar, sanat eserini korumak için camlar, alarm sistemleri… Bu liste uzar gider. Oyunlar da aynı böyledir. Evet, oyunların içerisinde sanat eserleri vardır ama bir o kadar da sanat kabul edilemeyecek şeyler vardır. İşte bu yüzden, oyunlar kendi içlerinde birer sanat galerisidir. Bu tez farklı sanat dallarının oyunlarda bulunmasının karşılığı da olabiliyor; sonuçta oyunlar kolektif bir yapı, tek bir sanat dalı bulunmamakta. Aynı sanat galerileri gibi.

Ekler

Klasik cevapların dışına çıkarak kafa açmaya çalışmam umarım başınızı ağrıtmamış, sizlere yeni bir şeyler katmıştır. Sitemizde yayınlanan ve sanatsal görselliğe sahip bir oyun olan Trek To Yomi’nin incelemesini de okumanızı tavsiye ederim.

Yazılarımızdan anında haberdar olmak için Twitter, ekstra içeriklerimiz içinse Youtube ve Twitch sayfalarımızı takip edebilirsiniz!